Türkiye İstatistikKurumu tarafından 2002 yılından itibaren her yıl düzenli olarak gerçekleştirilen ve hanelerin sosyo-ekonomik yapıları, yaşam düzeyleri, tüketim kalıpları hakkında bilgi veren “Hanehalkı Bütçe Anketi” toplumun ihtiyaçlarının belirlenmesi ve uygulanan sosyo-ekonomik politikaların geçerliliğinin test edilmesi amacıyla kullanılan en önemli veri kaynaklarındandır.
2014 Hanehalkı Bütçe Anketi 1 Ocak – 31 Aralık 2014 tarihleri arasında bir yıl süre ile her ay değişen 1.104, yıllık toplam 13.248 örnek hanehalkına anket uygulanmış, anketi geçerli olan hanehalkı sayısı 10.122 olmuştur.
Hanehalkları bütçelerinden en fazla payı konut ve kira harcamasına ayırdı
Hanehalkı bütçe araştırmasının 2014 yılında elde edilen sonuçlarına göre; Türkiye genelinde hanehalklarının tüketim amaçlı yaptığı harcamalar içinde en yüksek payı %24,8 oranıyla konut ve kira harcamaları alırken, harcamaların %19,7’si gıda ve alkolsüz içeceklerden oluştu. Hanehalkları toplam harcamalarının %2,1’ini sağlık harcamalarına, %2,4’ünü ise eğitim hizmetleri harcamalarına ayırdı.
Hanehalkı başına aylık ortalama tüketim harcaması 2 bin 848 TL oldu
Hanehalkı başına aylık ortalama tüketim harcaması 2013 yılında 2 bin 572 TL iken 2014 yılında 2 bin 848 TL olarak tahmin edildi.
Harcama türlerinin payı 2013 yılına göre önemli ölçüde değişmedi
Araştırmanın 2013 ve 2014 yılı sonuçları karşılaştırıldığında; 2013 yılında %19,9 olan gıda ve alkolsüz içecekler payının 2014’de %19,7 olduğu, giyim ve ayakkabı harcamaları payının %5,3 iken %5,1; konut ve kira harcamaları payının %25 iken %24,8, haberleşme harcamaları payının %4 iken %3,7, kültür ve eğlence harcamaları payının ise %3,1 iken %3 olduğu görüldü.
Alkollü içecek, sigara ve tütün harcamalarının %4,2 olan payı, sağlık harcamalarının %2,1 olan payı, eğitim hizmetlerinin %2,4 olan payı ile çeşitli mal ve hizmet harcamalarının %4,3 olan payı 2014 yılında değişmedi. Diğer yandan 2013 yılında %6,6 olan mobilya ve ev eşyası harcamaları payı 2014’te %6,8; %17,4 olan ulaştırma harcamaları payı %17,8 ve %5,9 olan lokanta ve otel harcamaları payı ise %6 oldu.
Harcama türlerine göre hanehalkı tüketim harcamalarının dağılımı, 2013-2014
Düşük gelirli haneler, yüksek gelirlilere göre gıdaya iki kat daha fazla pay ayırdı
Gelire göre sıralı %20’lik gruplar itibariyle tüketim harcamalarının 2014 yılındaki dağılımına bakıldığında; birinci %20’lik grupta (en düşük gelir grubu) yer alan hanehalklarının gıda ve alkolsüz içeçecekler harcamasına ayırdığı pay %28,8 iken, beşinci %20’lik gruptaki (en yüksek gelir grubu) hanehalklarının ayırdığı payın %15,1 olduğu görüldü. Eğitim hizmetleri harcamalarının oranı ise birinci % 20’lik grup için %0,6 seviyesindeyken beşinci %20’lik grup için %4,2 oldu.
Toplam gıda ve alkolsüz içecekler harcamasının %12,4’ü gelire göre sıralı birinci % 20’lik grupta yer alan hanehalkları, %28,4’ü ise beşinci %20’lik grupta yer alan hanehalkları tarafından yapıldı. Konut ve kiraya yapılan harcamaların %11,2’si birinci %20’lik grupta yer alan hanehalklarına ait iken %32,5’i beşinci %20’lik gruptaki hanelerde oluştu.
Toplam eğitim hizmetleri harcamalarında ise birinci %20’lik grubun payı %2,2 iken beşinci %20’lik grubun payı %64,7 oldu. Ulaştırma için yapılan harcamaların sadece %4,2’si birinci %20’lik grupta yer alan hanehalklarına ait iken %45,7’si beşinci %20’lik grup tarafından yapıldı.
Harcama türlerine göre aylık ortalama tüketim harcamasının dağılımı, Türkiye, 2013-2014
Temel gelir kaynağına göre harcama kalıplarının da değiştiği görüldü
Temel gelir kaynağı maaş, ücret, yevmiye geliri olan hanehalkları gıda ve alkolsüz içecekler harcamasına %18,3 oranında pay ayırırken, emeklilik geliri olan hanehalklarının ayırdığı pay %24,2 oldu. Konut ve kira harcamalarına ayrılan payın en yüksek olduğu grup %34,2 ile temel gelir kaynağı diğer karşılıksız transfer geliri (dul, yetim, yaşlılık maaşı, yardım vb.) olan hanehalkları iken %21,8 ile en düşük pay ayıranların temel gelir kaynağı müteşebbis geliri olan hanehalkları olduğu görüldü.
Anket sonuçları hakkında detaylı bilgiye buradan ulaşabilirsiniz.
