Son Değişiklikler ile Bireysel Emeklilik Sistemi
Bireysel Emeklilik Sistemi (BES) düzenli birikimler yapacağınız, devlet katkısı sayesinde birikimlerinizi artıracağınız, güvenli bir emeklilik sistemidir.
Bireysel Emeklilik Sistemi’nde birikimleriniz %25 devlet katkısıyla artarken, diğer yandan yatırım fonlarında işlem görür ve bu fonlardan da getiri sağlar. Aylık, 3 aylık, 6 aylık ya da yıllık, nasıl isterseniz katkılarınızı o ödeme periyodunda ödeyebilirsiniz. Ödeme periyodunu sizin belirleyeceğiniz BES katkı payı tutarınız, kredi kartınızdan ya da banka hesabınızdan düzenli olarak tahsil edilir. Böylece belirli bir disiplin içinde tasarruf yapabilirsiniz.
Şeffaf bir yapısı olan Bireysel emeklilik sistemindeki hesaplarınız Takasbank’ta tutulur, fon paylarınızı bu hesaplardan günlük olarak takip edebilirsiniz.
Vergisel avantajları olan Bireysel Emeklilik Sistemi’nde emekliliğe hak kazanma koşulları yerine getirildiğinde stopaj oranı getiri üzerinden %15 yerine %5’tir. Yani birikimlerinizi BES’te değerlendirmek size vergi avantajı da sağlar. Ayrıca Döviz ve Altın alımlarında vergi kesintisi (%1) uygulanırken, BES fonlarınıza ilave bir vergi ödemezsiniz. Böylelikle BES’teki birikimleriniz katlanarak büyümeye devam eder.
Sistemde en az 10 yıl kaldığınızda ve 56 yaşını tamamladığınızda emekli olursunuz, bir başka deyişle mutlu, rahat ve keyifli emeklilik yılları artık sizi bekliyor demektir. BES’te 10 yıl kalma ve 56 yaşını doldurma şartını göz önünde bulundurarak, yaşınız ne kadar gençse oluşturduğunuz portföyünüzde alabileceğiniz risk o kadar fazla olabilir, emeklilik dönemi yaklaştıkça daha düşük riskli fonları tercih edebilirsiniz.
Bireysel Emeklilik Kanununda yapılan yasal düzenlemeyle birlikte, 18 yaşından küçük çocukların sisteme girmelerinin önündeki engel kaldırılmış oldu. Yapılan değişiklikle bir ailenin çocuk dahil her bir üyesi için oluşturulan sözleşmelerde bireyler ayrı ayrı %25 devlet katkısı avantajından yararlanabileceklerdir. 18 yaş altının Bireysel Emeklilik Sistemi’ne dahil edilmesine yönelik olarak yapılan düzenleme birikim alışkanlıklarının kazandırılması açısından oldukça önemlidir. Ayrıca sisteme ne kadar erken girilirse kartopu etkisiyle emeklilik döneminde ulaşılacak birikim, o denli yüksek olur.
Bireysel emeklilik sistemindeki kişiler, bugüne kadar hangi şirketten BES sözleşmesi yaptırmışsa o şirketin sunduğu emeklilik planlarının içindeki, o şirketin emeklilik fonlarında, birikimlerini değerlendirebiliyordu. 2021 yılında yapılan değişiklikle; katılımcılar, birikimlerini, sisteme girdiği şirketin dışında diğer emeklilik şirketlerinin emeklilik fonlarında da değerlendirebilecektir. Başka emeklilik şirketlerinin emeklilik fonlarının getirilerini takip edip bunları alıp satabileceklerdir. Bugün yatırımcılar nasıl ki, herhangi bir bankanın mobil sistemi üzerinden başka şirketlerin fonlarını alıp satabiliyorlarsa, aynı uygulama BES için de başlamış oldu. Bu uygulama aynı zamanda emeklilik şirketleri ve fonları yöneten portföy yönetimi şirketleri arasında, katılımcılara getiri sağlama rekabetini de beraberinde getirecek ve bu durum yatırımcının lehine olacaktır.
Fonları incelerken 2 yıl,5 yıl ve 10 yıllık getirilerine bakabilirsiniz. Getirilerin yıllık enflasyon oranının üstünde olup olmadığını kontrol etmeniz iyi olacaktır. Tek bir fona yatırım yapmak yerine emeklilik fonlarından bir sepet oluşturabilirsiniz. Fonlarınızın getirilerini kontrol ederek, değiştirme hakkınızı kullanabilirsiniz.
Normal şartlarda, katılımcılar her ay BES için katkı payı ödemekte ve emeklilik şirketi bu katkı paylarını katılımcının seçtiği ve emeklilik şirketine ait fonlara yönlendirmektedir. Yeni uygulama ile katılımcı katkı payı ödemesini kendi emeklilik şirketinin fonuna değil, başka şirketin fonuna yatırabilecektir.
Bireysel emeklilik sistemindeki bir katılımcı fon dağılımını yılda 12 kez değiştirebilmektedir.
Katılımcılar, Bireysel Emeklilik Fon Alım Satım Platformu (BEFAS)’ta sunulan fonları kendi emeklilik şirketlerinin mobil ve web tabanlı uygulamaları üzerinden alıp satabilecektir. Yeni kurulan BEFAS; emeklilik yatırım fonu paylarının, fon kurucusu emeklilik şirketi tarafından diğer emeklilik şirketleri katılımcılarına satılmasına, geri alınmasına imkân sağlayan ve Takasbank tarafından işletilen elektronik bir platformdur. BES katılımcıları, BEFAS platformunda işlem gören fon çeşitleri arasında seçim yapabilecek ve BES’e ödeyecekleri katkı paylarını BEFAS platformunda işlem gören fonlara aktarabilecektir.
EGM (Emeklilik Gözetim Merkezi) nezdinde faaliyete geçen BEFAS Bilgilendirme Platformuna https://www.egm.org.tr/befas/fon-listesi adresinden ulaşılabilir.
Özetle, son dönemde yapılan değişikliklerle bireysel emeklilik sistemi açısından, önemli bir dönüm noktası olabilecek değişiklik uygulanmaya başladı ve bireysel emeklilik için özel olarak kurulmuş fonlar, TAKASBANK nezdinde BEFAS Platformunda işlem görmeye başladı. Bununla beraber, bireysel emeklilik sistemindeki katılımcılara yılda 12 kez fon dağılımını değiştirebilme hakkı getirilerek portföylerini daha aktif bir şekilde yönetmelerinin önü açıldı. 18 yaşından küçük çocukların sisteme girmelerinin önündeki engel de kaldırılarak sisteme erken girilip kartopu etkisiyle emeklilik döneminde yüksek birikime ulaşmak için gerekli altyapı kurulmuş oldu.
Volkan Yorulmaz
Kaynak:
BES Nedir? | Bireysel Emeklilik | AgeSA (agesahayatemeklilik.com.tr)
10 soruda BES’te yeni dönem | Noyan Doğan | Köşe Yazıları (hurriyet.com.tr)