Parasını Yöneten Çiftçiler Projesi

2025 Etki Değerlendirme Raporu

İl Bazlı Finansal Sonuçlar

İllere göre finansal bilgi artışı sonuçları aşağıda gösterilmektedir. Her kategori için önceki ve sonraki ölçüm sonuçları ve artış oranları verilmiştir.

Kategori Bazlı Detaylı Sonuçlar

İlçe Bazlı Finansal Sonuçlar

İlçelere göre finansal bilgi artışı sonuçları aşağıda gösterilmektedir. Her kategori için önceki ve sonraki ölçüm sonuçları ve artış oranları verilmiştir.

Kategori Bazlı Detaylı Sonuçlar

Proje Tanımı

Parasını Yöneten Çiftçiler Projesi, çiftçilerin finansal sağlıklarını iyileştirmelerine katkı sağlamak amacıyla Finansal Okuryazarlık ve Erişim Derneği (FODER) ve Socotab Yaprak Tütün A.Ş. iş birliği ve Imperial Brands PLC desteğiyle hayata geçirilmiştir.

Proje, çiftçilerin finansal okuryazarlık ile doğru bütçe yapmaları, uzun vadeli finansal hedeflere yönelik planlama yapabilmeleri, istek-ihtiyaç ayrımı ile finansal kararlarda bilinçli kararlar almaları ve gelir-gider dengelerini kurabilmeleri amacıyla tasarlanmıştır. Bu hedefler doğrultusunda çiftçilere yönelik etkili finansal yönetim araçları ve bütçe takip defterleri sağlanmıştır.

Proje kapsamında çiftçilere eğitimlerle birlikte bütçe takip defteri dağıtılmıştır. Bu defter, günlük gelir-gider takibini kolaylaştırarak eğitimin kalıcılığını artırmakta ve çiftçilerin öğrendiklerini uygulamaya aktarmalarını sağlamaktadır.

📅

Uygulama Dönemi

Mart-Nisan 2025
📍

Katılımcı İller

6 İl
İzmir, Balıkesir, Manisa, Uşak, Denizli, Aydın
👥

Toplam Katılımcı

1,188
6 İl Toplamı
🌾

İlçe Sayısı

22
Farklı İlçe ve Köy

Proje Uygulama İlleri

Parasını Yöneten Çiftçiler Projesi, Mart-Nisan 2025 döneminde 6 ilde gerçekleştirilmiş olup, toplam 1.188 çiftçi eğitime katılmıştır. Proje kapsamında İzmir, Balıkesir, Manisa, Uşak, Denizli ve Aydın illerinde çeşitli ilçe ve köylerde eğitim faaliyetleri yürütülmüştür.

İl İlçe-Köy Katılımcı Sayısı
İzmir Bergama - Bağalan, Kınık 43
Olgunlar - Kiraz 40
Balıkesir Sındırgı - Süller Köyü 30
Manisa Gördes - Köprbaşı, Kıranşeyh, Sağniç, Gümele 65
Kula - Ekici 54
Selendi - Kazıklı 94
Sarıgöl - Şeyhdavutlar 48
Uşak Sivaslı - Eldeniz 46
Eşme - Yeleğen, Dereköy, Saraycık, Uluyayla 161
Denizli Pamukkale - Akder, Gözler 55
Buldan - Karaköy 40
Çivril - Özdemir 71
Acıpayam - Akşar 130
Çameli - Kalinkoz 27
Kale - Beyağaç, Karaköy, Gökçeören 100
Tavas - Nikfer, Çamlar, Yahşiler 124
Aydın Karacasu - Gölbaşı, Cuma, Ataköy 60
GENEL TOPLAM 1.188

Proje Uygulama Haritası

Türkiye Haritası
Proje Uygulama İlleri
Diğer İller
🎯

Eğitim Hedefi

Finansal okuryazarlığın bilgi, tutum ve davranış boyutları temelinde çiftçilerin finansal becerilerini geliştirmek ve bu becerileri günlük yaşamda uygulamalarını sağlamak.

📊

Temel Finansal Konular

₺ Enflasyonun ekonomik etkileri
Fiyatların genel seviyesindeki sürekli artışın satın alma gücü, tasarruf ve yatırım kararları üzerindeki etkilerini anlama.
🧮 Basit/bileşik getiri hesaplama
Yatırımlardan elde edilen kazançların hesaplanmasında kullanılan temel matematiksel formülleri öğrenme.
📈 Borç kontrol stratejileri
Mevcut borçları etkin biçimde yönetme ve yeni borçlanmaları kontrol altında tutma yöntemlerini geliştirme.
💳 Kredi değerlendirme mekanizması
Kredi başvurularında kullanılan değerlendirme kriterlerini ve süreçlerini anlama.
₺

Finansal Ürünler & Hizmetler

₺ Kredi olanakları
Bireysel ve ticari ihtiyaçlar için mevcut kredi türlerini ve başvuru koşullarını öğrenme.
💳 Kredi kartı kullanımı
Kredi kartlarının bilinçli kullanımı, faiz oranları ve ödeme stratejilerini öğrenme.
🛡️ Sigorta alternatifleri
Farklı sigorta türlerini karşılaştırma ve kişisel ihtiyaçlara en uygun seçenekleri belirleme.
👴👵 Bireysel Emeklilik Sistemi (BES)
Emeklilik planlaması için özel emeklilik sisteminin avantajları ve işleyişini anlama.
🌾

Tarım Sektörü Özel

🏠 İşletme-Hane bütçesi ayrımı
Tarımsal işletme giderleri ile ev halkı giderlerini ayırarak finansal kontrolü sağlama.
📋 Tarımsal yatırım planlaması
Tarım sektöründeki yatırım fırsatlarını değerlendirme ve uzun vadeli planlama yapma.
💹 Risk-getiri ilişkisi
Yatırım kararlarında risk seviyesi ile beklenen getiri arasındaki dengeyi kurma.
🎯 Uzun vadeli finansal planlama
Gelecekteki finansal hedefleri belirleyerek adım adım ulaşma stratejileri geliştirme.
💡

Pratik Beceriler

📱 Gelir – gider takibi ve raporlama
Günlük, haftalık ve aylık gelir-gider hareketlerini düzenli olarak kaydetme ve izleme.
📊 Bütçe planlama
Gelirlere göre giderleri planlama ve finansal disiplin oluşturma yöntemlerini öğrenme.
💎 Tasarruf yöntemleri ve alışkanlıkları
Düzenli tasarruf alışkanlığı kazanma ve tasarruf miktarını artırma yolları.
🔍 Finansal ürün karşılaştırması
Farklı bankaların finansal ürünlerini karşılaştırarak en avantajlı seçenekleri belirleme.

Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları (SKA) Detayları

Çiftçilerin finansal okuryazarlık becerilerinin geliştirilmesi ile gelir-gider dengelerini kurabilmeleri ve tasarruf alışkanlığı kazanabilmeleri yoksulluk riskini azaltacaktır (SKA 1). Yetişkin eğitimi kapsamında sunulan finansal okuryazarlık eğitimleri nitelikli eğitim fırsatlarının yaygınlaştırılmasına (SKA 4), doğru finansal kararlar alabilme yeteneği ise çiftçilerin tarımsal yatırımlarını bilinçli yaparak gelir seviyelerini artırmalarına ve insana yakışır iş koşullarına (SKA 8) katkı sağlayacaktır.

SKA 1: Yoksulluğa Son

Yoksulluğa Son

Çiftçilerin finansal okuryazarlık seviyelerini artırarak gelir yönetimi becerilerini geliştirmek ve yoksulluk riskini azaltmak.

SKA 2: Açlığa Son

Açlığa Son

Tarımsal üretkenliği artırmak ve sürdürülebilir tarım uygulamalarını desteklemek için çiftçilerin finansal kaynaklarını etkin kullanmalarını sağlamak.

SKA 4: Nitelikli Eğitim

Nitelikli Eğitim

Çiftçilere finansal okuryazarlık konusunda kapsamlı ve nitelikli eğitim programları sunarak yaşam boyu öğrenme fırsatları yaratmak.

SKA 5: Toplumsal Cinsiyet Eşitliği

Toplumsal Cinsiyet Eşitliği

Kadın çiftçilerin finansal karar alma süreçlerine katılımını artırarak toplumsal cinsiyet eşitliğini desteklemek ve kadınları güçlendirmek.

SKA 8: İnsana Yakışır İş ve Ekonomik Büyüme

İnsana Yakışır İş ve Ekonomik Büyüme

Çiftçilerin finansal planlama becerilerini geliştirerek sürdürülebilir ekonomik büyümeye katkıda bulunmak ve insana yakışır iş koşullarını desteklemek.

SKA 10: Eşitsizliklerin Azaltılması

Eşitsizliklerin Azaltılması

Farklı sosyoekonomik durumlardan çiftçilere eşit finansal eğitim fırsatları sunarak gelir eşitsizliklerini azaltmaya katkıda bulunmak.

SKA 12: Sorumlu Tüketim ve Üretim

Sorumlu Tüketim ve Üretim

Çiftçilerin finansal kaynaklarını verimli kullanarak sorumlu üretim ve tüketim alışkanlıkları geliştirmelerini desteklemek.

SKA 17: Amaçlar İçin Ortaklıklar

Amaçlar İçin Ortaklıklar

FODER ve Socotab arasındaki ortaklık modelini örnek alarak sürdürülebilir kalkınma amaçları için güçlü işbirlikleri kurmak.

Proje Eğitim İçeriği

🎯

Eğitim Hedefi

Finansal okuryazarlığın bilgi, tutum ve davranış eksenleri temelinde çiftçilerin finansal becerilerini geliştirmek ve bu bilgileri pratik hayata uygulamalarını sağlamak.

📊

Temel Finansal Konular

₺ Enflasyonun ekonomik etkileri
Fiyatların genel seviyesindeki sürekli artışın satın alma gücü, tasarruf ve yatırım kararları üzerindeki etkilerini anlama.
🧮 Basit/bileşik getiri hesaplama
Yatırımlardan elde edilen kazançların hesaplanmasında kullanılan temel matematiksel formülleri öğrenme.
📈 Borç kontrol stratejileri
Mevcut borçları yönetmek ve yeni borçlanmaları kontrol altında tutmak için kullanılan yöntemleri kavrama.
💳 Kredi değerlendirme mekanizması
Kredi başvurularında bankaların kullandığı değerlendirme kriterlerini ve süreçlerini anlama.
₺

Finansal Ürünler & Hizmetler

₺ Kredi olanakları
Bireysel ve ticari ihtiyaçlar için mevcut kredi türlerini ve başvuru koşullarını öğrenme.
💳 Kredi kartı kullanımı
Kredi kartlarının bilinçli kullanımı, faiz oranları ve ödeme stratejilerini öğrenme.
🛡️ Sigorta alternatifleri
Farklı sigorta türlerini karşılaştırma ve kişisel ihtiyaçlara en uygun seçenekleri belirleme.
👴👵 Bireysel Emeklilik Sistemi (BES)
Emeklilik planlaması için özel emeklilik sisteminin avantajları ve işleyişini anlama.
🌾

Tarım Sektörü Özel

🏠 İşletme-Hane bütçesi ayrımı
Tarımsal işletme giderleri ile ev halkı giderlerini ayırarak finansal kontrolü sağlama.
📋 Tarımsal yatırım planlaması
Tarım sektöründeki yatırım fırsatlarını değerlendirme ve uzun vadeli planlama yapma.
💹 Risk-getiri ilişkisi
Yatırım kararlarında risk seviyesi ile beklenen getiri arasındaki dengeyi kurma.
🎯 Uzun vadeli finansal planlama
Gelecekteki finansal hedefleri belirleyerek adım adım ulaşma stratejileri geliştirme.
💡

Pratik Beceriler

📱 Gelir – gider takibi ve raporlama
Günlük, haftalık ve aylık gelir-gider hareketlerini düzenli olarak kaydetme ve izleme.
📊 Bütçe planlama
Gelirlere göre giderleri planlama ve finansal disiplin oluşturma yöntemlerini öğrenme.
💎 Tasarruf yöntemleri ve alışkanlıkları
Düzenli tasarruf alışkanlığı kazanma ve tasarruf miktarını artırma yolları.
🔍 Finansal ürün karşılaştırması
Farklı bankaların finansal ürünlerini karşılaştırarak en avantajlı seçenekleri belirleme.

Yönetici Özeti

👥
1,188
Toplam Eğitim Alan
Proje kapsamında eğitim alan çiftçi sayısı
📊
483
Değerlendirme Testi
Etki analizi için değerlendirilen katılımcı sayısı
📈
%9
Finansal Yetkinlik Artışı
Eğitim sonrası ortalama yetkinlik artış oranı
🎯
%95
Konu İhtiyacı Karşılama
Katılımcıların konu ve içerik memnuniyet oranı

Parasını Yöneten Çiftçiler Projesi, çiftçilerin finansal sağlıklarını güçlendirmeyi amaçlayan kapsamlı bir eğitim ve değerlendirme girişimidir. Proje, Finansal Okuryazarlık ve Erişim Derneği (FODER) ile Socotab Yaprak Tütün A.Ş. iş birliğinde yürütülmüştür.

Eğitimlere toplam 1.188 çiftçi katılmış, bu katılımcıların 483'ü üzerinde yapılan ön test–son test uygulaması ile etki analizi gerçekleştirilmiştir. Sonuçlar, çiftçilerin finansal okuryazarlık bilgi, tutum ve davranışlarında ölçülebilir gelişmeler elde edildiğini göstermektedir.

Katılımcı Profili

Proje, kırsal bölgelerde tarımsal üretim yapan çiftçilerin geniş bir kesimine ulaşmıştır. Bu yıl kadın katılımcı oranında geçen seneye kıyasla dikkat çekici bir artış sağlanmıştır. Kadın çiftçilerin programa daha güçlü katılımı, finansal karar alma süreçlerinde toplumsal cinsiyet eşitliğine katkı sunmaktadır. Eğitim düzeyi ağırlıklı olarak okuryazar seviyesinde olup, düşük gelir grubuna mensup çiftçiler yoğunluktadır. Katılımcıların %40'ı kendi arazisinde üretim yaparken, %63'ü tarımda çalışan konumundadır. Bu tablo, kırsal alanda finansal eğitimin önemini ortaya koymaktadır.

Eğitim Etkileri

Ortalama %9'luk finansal yetkinlik artışı kaydedilmiştir.

En yüksek gelişim alanları: işletme–hane bütçesi ayrımı (%18), enflasyondan korunma bilgisi (%15) ve yatırım ürünleri bilgisi (%13).

Diğer alanlarda da anlamlı kazanımlar sağlanmıştır: finansal ürün seçimi ve getiri hesaplamaları (%12), bütçe planlaması ve borç ödeme disiplini (%5), yatırım araştırması (%4), para yönetimi güveni (%3).

Katılımcı Geri Bildirimleri

Eğitim programı, katılımcılar tarafından son derece olumlu değerlendirilmiştir:

  • %95 içerik ihtiyacı karşılama,
  • %94 eğitmen yetkinliği ve içerik anlaşılırlığı,
  • %93 bireysel gelişime katkı.

Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları (SKA) Uyumuna Katkı

Proje, çiftçilerin finansal okuryazarlık düzeylerini yükselterek SKA 1 (Yoksulluğun Azaltılması), SKA 4 (Nitelikli Eğitim) ve SKA 8 (İnsana Yakışır İş ve Ekonomik Büyüme) hedeflerine doğrudan katkı sağlamaktadır. Aynı zamanda kadınların güçlenmesi, kırsal eşitsizliklerin azalması ve sorumlu üretim alışkanlıklarının gelişmesi yönleriyle SKA 5, 10 ve 12 ile de uyumludur.

Sonuç

Parasını Yöneten Çiftçiler Projesi, kırsal alanda çiftçilerin finansal bilgi, tutum ve davranışlarında somut ve sürdürülebilir gelişmeler sağlamıştır. Elde edilen sonuçlar, projenin kırsal kalkınmaya katkı sunduğunu ve ölçeklenebilir bir model oluşturduğunu ortaya koymaktadır.

Cinsiyet Bazında Bulgular

Öne Çıkan Bulgular

Kadın Çiftçiler

Enflasyon farkındalığında (+30 puan) ve yatırım araştırmasında (+18 puan) çok daha yüksek bir gelişim göstermiştir.

Erkek Çiftçiler

Kredi seçimi (+16 puan) ve yatırım ürünleri bilgisi (+13 puan) alanlarında daha belirgin bir artış sağlamıştır.

Ortak Başarı

Her iki grup da borç ödeme disiplini ve bütçe planlamasında benzer şekilde güçlü sonuçlar elde etmiştir.

Cinsiyet bazlı analizde kadın ve erkek katılımcıların finansal tutum değişimleri karşılaştırmalı olarak incelenmiştir. Her iki grup da farklı alanlarda güçlü gelişim göstermiştir. Etki analizi için değerlendirilen katılımcı sayısı 483 olup, bu oran etki analizi için değerlendirilen katılımcı sayısını temsil etmektedir.

Örneklem Büyüklüğü

483
Toplam Katılımcı
146
Kadın
%30.23
337
Erkek
%69.77

Kredi Seçimi

♀️

Kadınlar

+13 puan
%43→%56
♂️

Erkekler

+16 puan
%60→%76

Kredi Seçimi Becerileri değerlendirmesinde, erkek çiftçilerin eğitim sonrasında daha yüksek bir gelişim gösterdiği tespit edilmiştir. Erkek katılımcılar başlangıçta %60 olan yeterlilik seviyesinden %76'ya ulaşarak 16 puanlık bir artış sağlarken, kadın katılımcılar %43'ten %56'ya yükselerek 13 puanlık bir ilerleme kaydetmiştir. Başlangıç seviyelerinin farklı olması, gelişim hızlarını etkilemiştir.

Enflasyondan Korunma Stratejileri

♀️

Kadınlar

+9 puan
%69→%78
♂️

Erkekler

+6 puan
%71→%77

Enflasyondan Korunma Stratejileri alanında ise kadın çiftçilerin daha belirgin bir gelişim gösterdiği gözlemlenmiştir. Kadın katılımcılar %69'dan %78'e yükselerek 9 puanlık bir artış sağlarken, erkek katılımcılar %71'den %77'ye çıkarak 6 puanlık bir ilerleme kaydetmiştir. Bu bulgu, kadın çiftçilerin enflasyonun finansal etkilerine karşı koruyucu önlemler geliştirme konusunda daha yüksek bir öğrenme motivasyonu gösterdiğine işaret etmektedir.

Yatırım Araştırması Kapasitesi

♀️

Kadınlar

+18 puan
%60→%78
♂️

Erkekler

+8 puan
%68→%76

Yatırım Araştırması Kapasitesi değerlendirmesinde kadın çiftçiler yüksek bir gelişim sergilemiştir. Kadın katılımcılar %60'tan %78'e yükselerek 18 puanlık bir artışla erkek katılımcıların (%68'den %76'ya, 8 puan artış) daha yüksek bir ilerleme kaydetmiştir. Bu sonuç, kadın çiftçilerin yatırım kararları öncesinde bilgi toplama ve analiz etme konusunda bilgi ve yeteneklerinin gelişime açık olduğunu göstermektedir.

Borç Yönetimi Disiplini

♀️

Kadınlar

+4 puan
%87→%91
♂️

Erkekler

+5 puan
%84→%89

Borç Yönetimi Disiplini alanında her iki cinsiyet grubunda da benzer düzeyde gelişim gözlemlenmiştir. Kadın katılımcılar %87'den %91'e yükselerek 4 puanlık, erkek katılımcılar ise %84'ten %89'a çıkarak 5 puanlık bir artış sağlamıştır. Bu bulgu, borç yönetimi konusundaki temel prensiplerin her iki cinsiyet grubu tarafından da benzer şekilde benimsendiğini ortaya koymaktadır.

Getiri Hesaplama Becerileri

♀️

Kadınlar

+9 puan
%54→%63
♂️

Erkekler

+12 puan
%52→%64

Getiri Hesaplama Becerileri değerlendirmesinde erkek çiftçilerin daha yüksek bir gelişim gösterdiği tespit edilmiştir. Erkek katılımcılar %52'den %64'e yükselerek 12 puanlık bir artış sağlarken, kadın katılımcılar %54'ten %63'e çıkarak 9 puanlık bir ilerleme kaydetmiştir. Başlangıç seviyelerinin farklı olması, gelişim hızlarını etkilemiştir.

Yatırım Ürünleri Bilgisi

♀️

Kadınlar

+2 puan
%48→%50
♂️

Erkekler

+13 puan
%51→%64

Yatırım Ürünleri Bilgisi alanında cinsiyet grupları arasında en belirgin fark gözlemlenmiştir. Erkek çiftçiler %51'den %64'e yükselerek 13 puanlık bir artış sağlarken, kadın çiftçiler %48'den %50'ye çıkarak yalnızca 2 puanlık bir ilerleme kaydetmiştir. Bu dikkat çekici fark, erkek ve kadın çiftçiler arasındaki yatırım ürünlerine ilişkin bilgi ve bakış açısı farklılıklarını net biçimde ortaya koymaktadır. Kadın çiftçilerin yatırım bilgisinin güçlendirilmesi gereklidir.

Finansal Ürün Faydaları Anlayışı

♀️

Kadınlar

+12 puan
%52→%64
♂️

Erkekler

+7 puan
%60→%67

Finansal Ürün Faydaları Anlayışı değerlendirmesinde ise kadın çiftçilerin daha belirgin bir gelişim gösterdiği tespit edilmiştir. Kadın katılımcılar %52'den %64'e yükselerek 12 puanlık bir artış sağlarken, erkek katılımcılar %60'tan %67'ye çıkarak 7 puanlık bir ilerleme kaydetmiştir. Bu bulgu, kadın çiftçilerin finansal ürünlerin sağladığı faydaları anlama ve değerlendirme konusunda daha yüksek bir öğrenme sergilediklerini ortaya koymaktadır.

🌟 Öne Çıkan Bulgu: Enflasyon Etkisi Bilgi Artışı

♀️

Kadın

+30 puan
%27→%57
♂️

Erkek

+5 puan
%51→%56

Kadın çiftçilerin enflasyon farkındalığındaki 30 puanlık artış, programın toplumsal cinsiyet eşitliği açısından en güçlü çıktılarından biridir.

Cinsiyet bazında enflasyon etkisi bilgi artışı incelendiğinde, kadın ve erkek grupları arasında önemli farklılıklar göze çarpmaktadır. Kadınlar %27'den %57'ye yükselerek 30 puanlık çarpıcı bir artış gösterirken, erkekler %51'den %56'ya çıkarak sadece 5 puanlık sınırlı bir ilerleme kaydetmiştir. Bu sonuçlar, kadınların enflasyon etkisi konusunda başlangıçta daha düşük bir bilgi seviyesine sahip olduklarını, ancak eğitim sonrasında önemli bir gelişim gösterdiklerini ortaya koymaktadır.

FİNANSAL BİLGİ, TUTUM VE DAVRANIŞ GELİŞİMİ

6 temel finansal bilgi sorusu ile katılımcıların finansal okuryazarlık düzeyleri ön test-son test modeliyle değerlendirilmiştir. Sorular OECD/INFE ölçeğinden uyarlanmıştır, doğru yanıtlar finansal okuryazarlığın temel alanlarını kapsamaktadır (gelir-gider, kredi yönetimi, sigorta, faiz hesaplama vb.).

📚

FİNANSAL BİLGİ GELİŞİMİ

Çiftçilerin finansal okuryazarlık düzeylerinde kaydedilen gelişmeler

📊

Gelir–Gider Takibi

+%9

Çiftçiler finansal kayıt tutma konusunda önemli farkındalık kazandı.

📈

Enflasyon Bilgisi

+%8

Ekonomik dalgalanmalara karşı hazırlık seviyesi yükseldi.

Halihazırda yüksek başarı oranına sahip konularda (kredi yönetimi, basit işlemler) bilgi seviyesi korunmuştur. Daha karmaşık konular (ör. bileşik faiz) için ise gelecekte ek modüller planlanmaktadır.

En yüksek gelişim gelir-gider takibinde (%9) ve enflasyon farkındalığında (%8) elde edilmiştir. Çiftçilerin finansal kayıt tutma ve ekonomik dalgalanmalara karşı hazırlıklı olma becerileri belirgin biçimde gelişmiştir.

🎯

ÖNE ÇIKAN GELİŞMELER

Çiftçilerin tutum ve davranışlarında kaydedilen önemli ilerlemeler

🏢

İşletme–Hane Bütçesi Ayrımı

+%18

Çiftçiler işletme ve kişisel harcamalarını ayırma konusunda önemli bir farkındalık kazanmıştır.

🛡️

Enflasyondan Korunma

+%15

Katılımcıların ekonomik dalgalanmalara karşı bilgi ve dayanıklılık düzeyi güçlenmiştir.

₺

Yatırım Ürünleri Bilgisi

+%13

Çiftçilerin farklı finansal araçlara dair bilgisi artmıştır.

🔍

Finansal Ürün Seçimi

+%12

Çiftçilerin yatırım ve ürün seçme becerileri gelişmiştir.

📊

Getiri Hesaplamaları

+%12

Çiftçilerin finansal getiri hesaplama becerileri gelişmiştir.

💎

Ürün Faydaları

+%12

Çiftçilerin finansal ürünlerin faydalarını anlama becerileri gelişmiştir.

💪

GÜÇLÜ OLAN VE SABİT KALAN ALANLAR

Zaten yüksek seviyede olan alanlarda korunan güçlü performans

📋

Bütçe Planlaması

%86 → %91

Zaten yüksek seviyedeydi; bu alanda küçük artışlarla güçlü düzey korunmuştur.

💳

Borç Ödeme Disiplini

%90 → %95

Zaten yüksek seviyedeydi; bu alanda küçük artışlarla güçlü düzey korunmuştur.

🎯

Para Yönetimi Güveni

%94 → %97

Halihazırda yüksekti, daha da pekişmiştir.

₺

Düzenli Tasarruf

%80 → %80

Alışkanlığı zaten güçlüydü; sürdürülebilirliği artırmak için teşvik ve destek mekanizmaları gereklidir.

💡

ÇIKARIMLAR

Proje sonuçlarına dayalı temel çıkarımlar ve öneriler

✅

Proje, çiftçilerin pratik finansal yönetim becerilerinde anlamlı kazanımlar sağlamıştır.

📈

Halihazırda güçlü olunan alanlar korunmuş, özellikle bütçe ayrımı ve enflasyon farkındalığında kayda değer ilerleme kaydedilmiştir.

🚀

Önümüzdeki dönem için 'düzenli tasarruf' alışkanlığının teşvik edilmesi ve yatırım araştırması alanında daha derinlemesine içerik geliştirilmesi önerilmektedir.

Eğitim Programı Değerlendirme

Katılımcıların eğitim deneyimlerine ilişkin değerlendirmeler, programın yüksek düzeyde memnuniyet yarattığını göstermektedir. Tüm kriterlerde %90'ın üzerinde skor elde edilmiştir.

🎯

Konu ve İçerik İhtiyacını Karşıladı

%95
En yüksek memnuniyet oranı
👨‍🏫👩‍🏫

Eğitmen Konuya Hakimiyeti

%94
Yüksek uzman seviyesi
💬

Eğitmenin Sorulara Yanıtları Yeterliydi

%92
İnteraktif eğitim kalitesi
📚

Bilgiler Anlaşılır ve Pratikti

%94
Pratik uygulanabilirlik
⏰

Eğitime Ayrılan Süre Yeterliydi

%94
Optimal süre planlaması

Eğitim Programı Değerlendirme Kriterleri

Analiz ve Yorumlama

Konu ve İçerik İhtiyacını Karşıladı
%95
Eğitim programı hedef kitleye uygun hazırlanmış ve içerik katılımcı ihtiyaçlarını karşılamaktadır. Bu yüksek memnuniyet oranı, programın başarısını göstermektedir.
Eğitmen Konuya Hakimiyeti
%94
Eğitmenlerin konuya hakimiyeti katılımcılar tarafından yüksek düzeyde değerlendirilmiştir. Bu durum, eğitim kalitesinin temel göstergelerinden biridir.
Bilgilerin Anlaşılır ve Pratik Olması
%94
Sunulan bilgilerin anlaşılabilirliği ve pratik uygulanabilirliği katılımcılar tarafından yüksek düzeyde değerlendirilmiştir. Eğitim içeriğinin günlük hayatta kullanılabilir olması memnun etmiştir.
Eğitime Ayrılan Süre Yeterliliği
%94
Eğitim süresinin yeterliliği katılımcılar tarafından yüksek düzeyde değerlendirilmiştir. Zaman planlaması optimal düzeyde gerçekleştirilmiştir.
Eğitmenin Sorulara Yanıt Yeterliliği
%92
Eğitmenlerin sorulara yanıt verme yeterliliği katılımcılar tarafından yüksek düzeyde değerlendirilmiştir. Bu durum, interaktif eğitim sürecinin etkinliğini göstermektedir.
Genel Değerlendirme

Eğitim programı, katılımcıların beklentilerini karşılamada yüksek bir başarı göstermiştir. İçerik uyumu ve eğitmen yetkinliği en güçlü yönler olarak öne çıkarken, etkileşim boyutu da yüksek oranda olumlu değerlendirilmiş ancak gelecekte daha da geliştirilebilecek bir alan olarak dikkat çekmektedir. Genel olarak katılımcılar, eğitimin finansal bilgi ve becerilerinde davranış değişimi başlatacak düzeyde etkili olduğunu belirtmiştir.

Gelişime Etki Düzeyi

Güçlü Etki Yarattı
93%
Eğitim Başarısı

Katılımcıların büyük çoğunluğu eğitimin kişisel ve profesyonel gelişimlerine güçlü bir etki yaptığını belirtiyor. Bu sonuç, programın hedeflendiği davranış değişikliğini başlatma potansiyelini açıkça göstermektedir.

Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları Açısından Değerlendirme

Sürdürülebilir Kalkınma ve Finansal Okuryazarlık İlişkisi

Proje Temeli ve Sürdürülebilirlik

Parasını Yöneten Çiftçiler projesi, Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları çerçevesinde geliştirilmiş olup, finansal okuryazarlığın sürdürülebilirlik ilkeleriyle olan doğrudan ilişkisini temele almaktadır.

Finansal okuryazarlık kavramı, sürdürülebilirlik anlayışıyla yakından ilişkili bir kavramdır. Sürdürülebilirlik, birey ve kurumların mevcut ihtiyaçlarını karşılarken gelecek nesillerin gereksinimlerini gözetme sorumluluğunu vurgular. Finansal okuryazarlık da bu perspektifle paralel olarak, bireylerin uzun vadeli finansal güvenliklerini sağlamalarında, etkin tasarruf stratejileri geliştirmelerinde, optimal yatırım kararları almalarında ve gelir-gider dengesini sürdürmelerinde kritik rol oynamaktadır.

SKA 1 SKA 1: Yoksulluğa Son Verme

Çiftçilerin finansal okuryazarlık becerilerinin geliştirilmesi ile gelir-gider dengelerini kurabilmeleri ve tasarruf alışkanlığı kazanabilmeleri Sürdürülebilir Kalkınma Amaçlarının birinci hedefi olan yoksulluğa son verme amacıyla doğrudan ilişki içerisindedir. Projenin finansal okuryazarlık yetkinlik analizinde elde edilen ortalama %9'luk artış, çiftçilerin finansal becerilerinin güçlendirilmesiyle yoksulluk riskini azaltmada önemli bir adım oluşturmaktadır.

İşletme-hane bütçesi ayrımında sağlanan %18'lik gelişim, çiftçilerin gelir-gider dengelerini kurabilme kapasitelerini önemli ölçüde artırmıştır. Enflasyon korunma bilgisindeki %15'lik ilerleme ise finansal planlamada uzun vadeli perspektif kazanmalarını destekleyerek sürdürülebilir finansal yönetim becerilerini pekiştirmiştir.

SKA 2 SKA 2: Açlığa Son Verme

Proje çiftçilerin finansal kaynaklarını etkin biçimde kullanarak tarımsal üretkenliklerini artırmalarına ve sürdürülebilir tarım uygulamalarını benimsemelerine katkı sağlanmıştır. Proje kapsamında finansal ürün seçimi konusunda %12 oranında gelişim kaydedilmiş, böylece çiftçilerin tarımsal yatırımlarını optimize etme ve uzun vadeli üretim kapasitelerini güçlendirme becerileri önemli ölçüde artmıştır.

SKA 4 SKA 4: Nitelikli Eğitim

Proje, yetişkin eğitimi kapsamında sunulan finansal okuryazarlık eğitimleri, Sürdürülebilir Kalkınma Amaçlarının dördüncü hedefi olan nitelikli eğitim amacıyla doğrudan ilişki içerisindedir. Eğitim programının değerlendirme sonuçlarına göre elde edilen memnuniyet oranı, kırsal bölgelerde nitelikli finansal okuryazarlık eğitimlerinin yaygınlaştırılmasında önemli bir başarıya işaret etmektedir. Katılımcıların %95'inin içerik ve konuların ihtiyaçlarını karşıladığını belirtmesi, programın kalitesi ve erişilebilirliği açısından sürdürülebilir kalkınma hedefleriyle uyumlu olduğunu kanıtlamaktadır.

Katılımcıların %95'inin konu ve içeriğin ihtiyaçlarını karşıladığını belirtmesi, eğitimin kalitesi ve erişilebilirliği açısından sürdürülebilir kalkınma hedeflerine uygun olduğunu kanıtlamaktadır.

SKA 5 SKA 5: Toplumsal Cinsiyet Eşitliği

Proje, kadın çiftçilerin finansal karar alma süreçlerine katılımını artırarak toplumsal cinsiyet eşitliğini desteklemek ve kadınları güçlendirmek amaçlarına katkı sağlamaktadır. Proje kapsamında kadın katılımcı oranı, 2024 yılında %16 iken 2025 yılında %27'ye yükselmiştir. Kadın çiftçilerin yatırım araştırması konusunda %18 artış, finansal ürün faydalarını anlama konusunda %12 artış göstererek erkek çiftçilerden daha yüksek gelişim sergilemişlerdir.

SKA 8 SKA 8: İnsana Yakışır İş ve Ekonomik Büyüme

Doğru finansal kararlar alabilme yeteneği, çiftçilerin tarımsal yatırımlarını bilinçli yaparak gelir seviyelerini artırmalarına olanak tanıyarak Sürdürülebilir Kalkınma Amaçlarının sekizinci hedefi olan insana yakışır iş ve ekonomik büyüme amacıyla doğrudan ilişki içerisindedir. Yatırım ürünleri bilgisinde kaydedilen %13'lük artış, çiftçilerin tarımsal yatırımlarını optimize edebilme kapasitelerini güçlendirerek ekonomik büyümeye katkı sağlamaktadır.

Getiri hesaplamaları becerilerindeki %12'lik gelişim ise yatırım verimliliğini artırarak sürdürülebilir ekonomik faaliyetlerin temelini oluşturmaktadır. Bu gelişmeler gelir seviyelerini artırarak insana yakışır iş koşullarına ulaşılmasını desteklemektedir.

SKA 10 SKA 10: Eşitsizliklerin Azaltılması

Proje, farklı sosyoekonomik durumlardaki çiftçilere eşit finansal eğitim fırsatları sunarak gelir eşitsizliklerini azaltmaya katkıda bulunmak amaçlarına hizmet etmektedir. Proje kapsamında Balıkesir, Aydın, Denizli, Manisa, Uşak ve İzmir olmak üzere 6 farklı ilde gerçekleştirilen eğitimlerle bölgesel eşitsizliklerin azaltılmasına katkı sağlanmıştır. Balıkesir'de bütçe planlamasında %18 artış, Uşak'ta finansal ürün seçiminde %17 artış gibi farklı bölgelerde eşit gelişim fırsatları sunulmuştur.

SKA 12 SKA 12: Sorumlu Tüketim ve Üretim

Proje, çiftçilerin finansal kaynaklarını verimli kullanarak sorumlu üretim ve tüketim alışkanlıkları geliştirmelerini desteklemektedir. İşletme-hane bütçesi ayrımında sağlanan %18'lik gelişim ve enflasyon korunma bilgisinde %15'lik artış kaydedilerek çiftçilerin finansal kaynaklarını daha verimli kullanmaları sağlanmıştır.

SKA 17 SKA 17: Amaçlar İçin Ortaklıklar

FODER, Socotab ve yerel paydaşlar iş birliğinde yürütülmesi, ortaklıklar temelinde güçlü bir model ortaya koymaktadır. Bu ortaklık modeli, sürdürülebilir kalkınma hedeflerine ulaşmada özel sektör ve sivil toplum işbirliğinin önemini göstermektedir. Proje kapsamında 1188 katılımcıya ulaşılarak etkili bir işbirliği örneği sergilenmiştir.

Parasını Yöneten Çiftçiler Projesi Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları Desteklemektedir

2024 ile 2025 Yılı Değerlendirme

2024'ten 2025'e gözlemlenen gelişme, bir önceki yılın kazanımlarından yola çıkılarak 2025 eğitim içeriklerinin güncellenmesi sayesinde gerçekleşmiştir. Bu güncellemeler, eğitimin daha etkili, daha anlaşılır ve hedef kitlenin ihtiyaçlarına daha uygun hale gelmesini sağlamıştır. 2025'te, yeni katılımcılarla gerçekleştirilen geliştirilmiş eğitim modeli sayesinde, programın etki düzeyi artmış; eğitim içerikleri daha anlaşılır, uygulamaya dönük ve hedef kitlenin ihtiyaçlarına uygun hale gelmiştir.

📈 Katılımcı Gelişimi ve Başarılar

👥
Katılımcı Artışı
%241 artış
2024'te 348 katılımcıdan 2025'te 1,188 katılımcıya çıkarak %241'lik büyük bir artış gerçekleştirilmiştir.
👩‍🌾
Kadın Katılımı
%11 artış
2024'te %16 olan kadın çiftçi katılımı 2025'te %27'ye yükselerek %11'lik artış sağlanmıştır.
⭐
Memnuniyet Oranı
%5 artış
2024'te %90 olan memnuniyet oranı 2025'te %95'e çıkarak %5'lik artış elde edilmiştir.

Önemli Not: Proje, hedeflerini aşan bir başarı göstermiştir. %241'lik katılımcı artışı, projenin etkinliğini ve geniş kitlelere ulaşma kapasitesini kanıtlamıştır.

En büyük başarı katılımcı sayısında %241'lik artış olmuştur. Kadın katılımındaki %11'lik artış, tarım sektöründe toplumsal cinsiyet eşitliği açısından önemli bir gelişim sağlamıştır.

💡 Finansal Beceri ve Tutum Gelişimi

🛡️
Enflasyondan Korunma
%8 artış
2024 yılında %7 olan enflasyondan korunma oranı, 2025 yılında %15'e yükselerek %8'lik önemli bir artış göstermiştir. Bu gelişim, çiftçilerin enflasyonun finansal etkilerine karşı koruyucu önlemler geliştirme konusundaki bilinçlenmesini yansıtmaktadır.
📈
Finansal Okuryazarlık Artışı
%9 artış
Finansal okuryazarlık seviyesi 2024'te %6 iken, 2025'te %15'e ulaşarak %9'luk kayda değer bir artış sağlamıştır. Bu sonuç, eğitim programının finansal bilgi ve becerilerin gelişimindeki etkinliğini göstermektedir.
🛡️
Kadınlarda Enflasyon Korunma
%8 artış
Kadın katılımcılarda enflasyondan korunma oranı 2024'te %7'den 2025'te %15'e çıkarak %8'lik bir gelişim sergilemiştir. Bu artış, kadın çiftçilerin makroekonomik risklere karşı daha bilinçli yaklaşım benimsediğini ortaya koymaktadır.
🏠
Kadınlarda İşletme-Hane Bütçesi Ayrımı
%7 artış
Kadınlarda işletme ve hane bütçesi ayrımı oranı 2024'te %70 iken, 2025'te %77'ye yükselerek %7'lik bir artış kaydetmiştir. Bu gelişim, kadın çiftçilerin finansal planlama konusundaki tutum değişimini göstermektedir.

Önemli Not: Finansal beceri gelişimi alanında özellikle enflasyon farkındalığı ve bütçe yönetiminde önemli ilerlemeler kaydedilmiştir.

En büyük başarı finansal okuryazarlık seviyesinde %9'luk artış olmuştur. Kadın katılımcılarda bütçe ayrımı konusundaki %7'lik artış, finansal bilinçlenmede önemli bir değişim yaratmıştır.

💡

ÇIKARIMLAR

Proje sonuçlarına dayalı temel çıkarımlar ve öneriler

✅

Proje, çiftçilerin finansal okuryazarlık seviyelerinde ölçülebilir iyileşmeler sağlamıştır.

📈

Kadın çiftçilerde özellikle bütçe ayrımı ve enflasyon farkındalığında önemli gelişim sağlanmıştır.

🚀

Eğitim kalitesindeki sürekli iyileşme, projenin sürdürülebilirliğini desteklemektedir.

Yöntem ve Süreç

Parasını Yöneten Çiftçiler Projesi, bilimsel araştırma yöntemlerini temel alarak geliştirilmiş kapsamlı bir finansal okuryazarlık eğitim programıdır. Proje, çiftçilerin finansal bilgi, tutum ve davranışlarında ölçülebilir değişim yaratmayı hedefleyen sistematik bir metodolojiyle uygulanmıştır.

Uygulanan yöntem, uluslararası standartlarla uyumlu ölçme ve değerlendirme araçlarına dayanmaktadır. Bu sayede hem eğitimlerin etkinliği objektif kriterlerle ölçülmüş, hem de gelecekte benzer projelere örnek oluşturabilecek bir çerçeve geliştirilmiştir.

Veri toplama ve analiz süreçleri, projenin başarısını ortaya koyan en kritik aşamaları oluşturmuştur. Katılımcıların eğitim öncesi ve sonrası finansal okuryazarlık düzeylerinin karşılaştırılması, somut öğrenme kazanımlarını ortaya çıkarmış; bu veri odaklı yaklaşım, proje yönetimi ve sürdürülebilirlik açısından değerli bir referans sunmuştur.

📊

Ölçme ve Değerlendirme Yöntemi

🔄
Ön Test-Son Test Uygulaması

Eğitimlerin etkisini değerlendirmek için tüm katılımcılara eğitim öncesi ve sonrası testler uygulanmıştır.

📋
OECD INFE Ölçeği

Test soruları, OECD INFE (2011) ölçeğinden yararlanılarak hazırlanmış ve çiftçilerin finansal okuryazarlık, harcama dağılımı, bütçe ve enflasyon konularındaki bilgi seviyelerini ölçmeyi amaçlamıştır.

🧮
Beceri Ölçümü

Dört işlem becerileri ve bileşik faiz hesaplama yetenekleri de değerlendirilmiştir.

🎯
Davranışsal Finans Yaklaşımı

Proje, yalnızca bilgiyi artırmayı değil; bu bilginin çiftçilerin finansal tutum ve davranışlarına yansımasını da hedeflemiştir. Bu nedenle eğitim içeriği davranışsal finans perspektifiyle tasarlanmıştır.

🔬

Veri Analizi

💻
Analiz Araçları

Bu projede elde edilen verilerin analizi, Microsoft Excel ve SPSS programları kullanılarak gerçekleştirilmiştir.

⚙️
Analiz Süreci

Öncelikle ham veriler düzenlenmiş ve kodlanmış; ardından istatistiksel testler uygulanarak katılımcıların ön test ve son test sonuçları karşılaştırılmıştır.

📈
Ön Test-Son Test Karşılaştırması

İki yıllık proje sürecinde gerçekleştirilen eğitim programlarının etkinliğini değerlendirmek için ön test ve son test karşılaştırmaları temel analiz yöntemi olarak benimsenmiştir.

✅
Güvenilirlik ve Geçerlilik

Veri analizi sürecinde, eksik verilerin tespiti ve uygun istatistiksel yöntemlerle ele alınması sağlanmış, analiz sonuçlarının güvenilirliği ve geçerliliği kontrol edilmiştir.

Katılımcı Profili

Bu bölümde, en az bir ölçüm aşamasına (ön test veya son test) katılan toplam 831 çiftçinin demografik ve sosyo-ekonomik özellikleri sunulmaktadır. Bu analiz, hedef kitlenin yapısını anlamak ve eğitimlerin etkinliğini değerlendirmek için kritik öneme sahiptir.

👥

Toplam Katılımcı

831
6 İl Toplamı
👨‍🌾👩‍🌾

Cinsiyet Dağılımı

%27 Kadın, %73 Erkek
Katılımcı Oranı
👤

Yaş Dağılımı

%84
45 Yaş ve Üstü
📚

Eğitim Seviyesi

%53
Okuryazar (%53), İlkokul+ (%41), Okuryazar Değil (%5)

Yaş Grubu Dağılımı

Katılımcıların büyük çoğunluğunun (%84) 45 yaş ve üstü olması, tarımda yaşlanan nüfus yapısını doğrulamaktadır. Bu durum, tarım sektöründe genç nüfusun azlığını ve deneyimli çiftçilerin ağırlığını göstermektedir.

Cinsiyet Dağılımı

Katılımcıların %27'sini kadın çiftçiler oluşturmaktadır. Bu oran, geçen yıla kıyasla belirgin bir artış göstermekte ve bu gelişme, toplumsal cinsiyet eşitliği (SKA 5) açısından önemli bir katkıdır.

Eğitim Durumu

Katılımcıların eğitim düzeyi, kırsal alandaki tipik profili yansıtmaktadır. %53'ünün okuryazar seviyesinde olması ve %5'inin tamamen okuryazar olmaması, finansal okuryazarlık eğitiminin kritik önemini ortaya koymaktadır. İlkokul ve üstü eğitime sahip olanların oranı %41 olup, bu durum eğitim içeriğinin basit ve anlaşılır olması gerekliliğini vurgulamaktadır.

Ekonomik Profil

Katılımcıların ekonomik profili, kırsal alandaki gelir dağılımının gerçekçi bir resmini sunmaktadır. %28'inin kişisel gelirinin bulunmaması ve %31'inin 22.000 TL'den az gelire sahip olması, hedef kitlenin düşük gelir seviyesindeki çiftçilerden oluştuğunu göstermektedir. Bu durum, düşük gelirli çiftçilerin finansal planlama ve tasarruf eğitimine olan ihtiyacını göstermektedir.

Arazi Sahipliği Durumu

ℹ️ *Katılımcılar birden fazla seçenek işaretleyebilmiştir (toplam %100'ü aşabilir)

Katılımcıların %63'ünün tarlada çalışan konumunda olması, %40'sının arazi sahibi çiftçi olması, tarım sektöründeki işgücü yapısını yansıtmaktadır. Çiftçiler hem kendi arazilerinde hem de başkalarının arazilerinde çalışabilirler. Bu durum, tarım sektöründeki esnek çalışma yapısını göstermektedir.

ÇKS Kayıt Durumu

ℹ️ *Katılımcılar birden fazla seçenek işaretleyebilmiştir (toplam %100'ü aşabilir)

ÇKS kayıt durumlarında %64'ünün tütün ürünü ile kayıtlı olması, bölgenin tarımsal üretim desenini göstermektedir. %29'u farklı ürün ile kayıtlı iken, %18'i kayıtlı değildir. Not: ÇKS (Çiftçi Kayıt Sistemi) kayıt sisteminde çiftçiler hem kendi arazilerinde hem de kiralık, ortakçılık veya başka şekillerde kullandıkları arazilerde çalışabilirler, bu nedenle bir çiftçi birden fazla kayıt türüne sahip olabilir.

Tarım Dışı Gelir

Katılımcıların %65'inin tarım dışı gelire sahip olması, kırsal alanda geçim stratejilerinin çeşitlendiğini göstermektedir. Bu çok kaynaklı gelir yapısı, finansal yönetim becerilerinin önemini artırmaktadır.

Çiftçilik Deneyimi

Katılımcıların %66'sının 21 yıl ve üstü çiftçilik deneyimine sahip olması, sektördeki tecrübe birikimini gösterirken, bu deneyimli çiftçi grubunun finansal okuryazarlık konusunda eğitim almalarının sektöre önemli katkılar sağlayacağını işaret etmektedir.

Emeklilik Planı

Emeklilik planlaması konusunda %29'unun Bağkur'a kayıtlı olması en yüksek oran olarak öne çıkmaktadır. %23'ü zaten emekli durumda iken, %14'ünün hiç planının olmaması sosyal güvenlik konusundaki eksikleri göstermektedir.

Emeklilik Payı Ödeme

Emeklilik planlaması konusunda %60'ının herhangi bir prim ödememesi, sosyal güvenlik konusundaki açığı ortaya koymaktadır. Sadece %30'u düzenli prim öderken, %10'u kısmen ödeme yapmaktadır.

İl Bazlı Aylık Gelir Dağılımı

Analiz Sonuçları:
  • İzmir ili katılımcılarının %51'i düşük gelir seviyesinde (22.000 TL'den az) en yüksek orana sahiptir
  • Balıkesir ilinde katılımcıların %57'si orta gelir grubunda (22.000-39.999 TL) yer almaktadır
  • Uşak ili %43 oranla yüksek gelir grubunda (40.000 TL ve üstü) en yüksek temsile sahiptir
  • Bu dağılım, bölgesel ekonomik farklılıkları ve eğitim ihtiyaçlarının çeşitliliğini ortaya koymaktadır

İl Bazlı Cinsiyet Dağılımı

Analiz Sonuçları:
  • Aydın ili %97 erkek katılım oranı ile en yüksek erkek temsil oranına sahiptir
  • Balıkesir ilinde %57 kadın katılımı öne çıkmaktadır
  • Diğer illerde de kadın çiftçilerin aktif katılımı gözlemlenmektedir (Denizli %27, Manisa %27, Uşak %28, İzmir %33)
  • Bu çeşitlilik, finansal okuryazarlık eğitiminin farklı demografik gruplara etkin şekilde ulaştığını göstermektedir

İl Bazlı Eğitim Durumu

Analiz Sonuçları:
  • İzmir ili %78 okuryazar oranı ile en yüksek temel okuryazarlık seviyesine sahiptir
  • Balıkesir ilinde katılımcıların %57'si ilkokul mezunu olarak ön plana çıkmaktadır
  • Aydın ilinde dengeli bir dağılım gözlenmektedir (%45 okuryazar, %26 ilkokul, %19 ortaokul)
  • Diğer illerde de eğitim seviyesi çeşitliliği bulunmaktadır
  • Bu veriler, finansal okuryazarlık eğitim programlarının il bazında farklılaştırılması gerekliliğini ortaya koymaktadır

İl Bazlı Yaş Dağılımı

Analiz Sonuçları:
  • Balıkesir ve İzmir illeri %90 oranında 45 yaş ve üstü katılımcı ile en deneyimli katılımcı profiline sahiptir. Bu durum sektörde köklü deneyim sahibi çiftçi kitlesinin finansal okuryazarlık konusundaki yüksek farkındalığını yansıtmaktadır.
  • Uşak ili %42 genç katılımcı oranı ile tarımın geleceğini şekillendirecek dinamik genç çiftçi katılımına öncülük etmektedir
  • Diğer illerde hem deneyimli hem de orta yaş çiftçilerin dengeli katılımı ile güçlü bir öğrenme topluluğu meydana gelmiştir

Değerlendirme

GENEL DEĞERLENDİRME

🏠
En Yüksek Gelişim
+18
İşletme-Hane Bütçesi Ayrımı
👥
Toplam Katılımcı
1,188
Çiftçi
👩‍🌾
Kadın Katılımı
%27
Geçen yıla göre yükseliş
😊
Memnuniyet
%95
Katılımcı

Parasını Yöneten Çiftçiler, çiftçilerin finansal okuryazarlık düzeylerini artırmaya yönelik kapsamlı bir değerlendirme sunmaktadır. Araştırma bulguları, projenin hedeflerine büyük ölçüde ulaştığını ve çiftçilerin finansal bilgi, tutum ve davranışlarında önemli iyileşmeler sağladığını göstermektedir.

Katılımcı Profili Değerlendirmesi
👥
Yaş Yapısı %84 → 45+ yaş Tarımda yaşlanan nüfus
⚖️
Cinsiyet Dağılımı %73 Erkek Tarım sektöründe cinsiyet dağılımı
🏠
Arazi Sahipliği %40 Sahip Çeşitli işletme türleri
🌱
ÇKS Kaydı %64 Tütün Bölgesel üretim deseni
Memnuniyet Dağılımı

Eğitim programının değerlendirmesi, katılımcıların eğitim deneyimine ilişkin son derece olumlu geri bildirimlerini yansıtmaktadır. Tüm değerlendirme kriterlerinde %90'ın üzerinde katılım oranları elde edilmiştir. En yüksek memnuniyet oranı "konu ve içerik ihtiyacımı karşıladı" kriterinde %95 ile kaydedilmiştir.

Finansal Yetkinlik Gelişim Analizi
🏠
İşletme-Hane Bütçesi
%18
En Yüksek Artış
🛡️
Enflasyon Korunma
%15
Artış
📊
Yatırım Ürünleri
%13
Artış

Finansal okuryazarlık yetkinlik analizi, eğitim sonrasında çiftçilerin finansal tutum ve davranışlarında ortalama %9'luk bir artış sağlandığını göstermektedir. En yüksek gelişim gösteren alanlar işletme-hane bütçesi ayrımı (%18 artış), enflasyon korunma bilgisi (%15 artış) ve yatırım ürünleri bilgisi (%13 artış) olarak belirlenmiştir. Borç ödeme disiplini de yüksek seviyesini koruyarak gelişim göstermiştir. Bu sonuçlar, eğitim programının özellikle pratik finansal yönetim becerileri üzerinde etkili olduğunu göstermektedir.

Cinsiyet Bazlı Gelişim Analizi
👩‍🌾 Kadın Çiftçiler
Yatırım Araştırması %18 ↗
Finansal Ürün Faydaları %12 ↗
👨‍🌾 Erkek Çiftçiler
Kredi Seçimi %16 ↗
Yatırım Ürünleri %13 ↗

Bu sonuçlar, eğitimin farklı profillerde farklı güçlü etkiler yarattığını göstermektedir.

🎯
Değerlendirme Sonuçları
SONUÇ

Sonuç olarak, Parasını Yöneten Çiftçiler Projesi, çiftçilerin finansal okuryazarlık düzeylerini artırmada etkili bir araç olduğunu kanıtlamıştır:

📈 Bu çalışma sayesinde kadınların finansal konulardaki bilinç düzeyi ve katılımını artırmak için finansal ürünlere yönelik eğitim ihtiyacı ve bu eğitimlerin yarattığı fayda düzeyi sayısallaştırılmıştır. Kadın katılımcı oranı %16'dan %27'ye yükselmiş, yatırım araştırmasında %18 artış, finansal ürün faydalarında %12 artış göstererek erkek çiftçilerden daha yüksek gelişim sergilemişlerdir.
📊 En yüksek artış; işletme–hane bütçesi ayrımı (%18), enflasyondan korunma bilgisi (%15) ve yatırım ürünleri bilgisinde (%13) görülmüştür. Borç ödeme disiplini, bütçe planlaması ve para yönetimi güveninde de gelişim kaydedilmiştir.
👥 Katılımcı profili Türkiye tarım sektörünün genel yapısını yansıtmaktadır. Katılımcıların çoğu 45 yaş ve üzerindedir, bu da tarımda yaşlanan nüfus yapısını doğrulamaktadır. Erkek katılımcı oranının yüksek olması, tarımdaki geleneksel rol dağılımını göstermektedir.
🎯 Proje kapsamında 1188 katılımcıya ulaşılarak etkili bir işbirliği örneği sergilenmiştir. Memnuniyet oranı %95'e ulaşarak son derece yüksek bir başarı elde edilmiştir.
📈 Finansal okuryazarlık seviyesi 2024'te %6 iken, 2025'te %15'e ulaşarak %9'luk kayda değer bir artış sağlamıştır. Bu sonuç, eğitim programının finansal bilgi ve becerilerin gelişimindeki etkinliğini göstermektedir.

BENZER ÇALIŞMALAR İLE DEĞERLENDİRMESİ

Parasını Yöneten Çiftçiler Projesi'nin bulguları, Türkiye'de finansal okuryazarlık alanında yürütülen diğer araştırmalarla paralellik göstermektedir. Bu durum, projenin metodolojisinin ve sonuçlarının ulusal düzeyde kabul görmüş yaklaşımlarla uyumlu olduğunu kanıtlamaktadır.

TÜRKİYE'DEN RAPORLAR
₺
TEB Finansal Okuryazarlık Araştırması (2022)
Finansal Eğitim Etkinliği
✅ Finansal eğitimin davranış değişikliği yaratmada etkili olduğu bulunmuştur. Çiftçilerde gözlenen tutum değişiklikleri bu bulguyu doğrulamaktadır.
📊
SPK Türkiye Finansal Okuryazarlık Araştırması (2015)
Finansal Bilgi Artışı
📈 2012–2015 arasında finansal bilgide %25'ten fazla artış kaydedilmiş, temel matematiksel becerilerde %84'ten %93'e yükseliş görülmüştür. Benzer şekilde, proje katılımcılarında da özellikle getiri hesaplamaları ve finansal ürün bilgisi alanlarında belirgin artış sağlanmıştır.
🎯
TCMB Finansal Tüketici Stratejisi (2023)
Finansal Kapsayıcılık
👩‍🌾 Dezavantajlı grupların finansal kapsayıcılığına vurgu yapılmıştır. Projede kadın çiftçilerin katılımındaki artış, bu stratejik öncelik ile örtüşmektedir.
₺
ING Tasarruf Eğilimleri Raporu (2024)
Tasarruf Davranışları
🛠️ Tasarruf davranışlarının güçlendirilmesi için finansal araçlara erişimin önemi vurgulanmıştır. Proje sonuçlarında da düzenli tasarruf ve uzun vadeli planlama farkındalığının arttığı görülmüştür.
DÜNYADAN RAPORLAR
🌍
OECD/INFE Global Survey of Adult Financial Literacy (2020, 2023)
Küresel Finansal Okuryazarlık
🏞️ 40'tan fazla ülkede yürütülen bu araştırmada kırsal bölgelerde finansal bilgi ve tutum düzeylerinin düşük kaldığı, özellikle bütçe yapma ve enflasyona karşı korunma konularında zayıf sonuçlar elde edildiği görülmüştür. Parasını Yöneten Çiftçiler Projesi'nin kırsal çiftçilerde benzer alanlarda sağladığı gelişim, bu küresel bulguları doğrular niteliktedir.
₺
World Bank – Global Findex Database (2021)
Küresel Finansal Erişim
📊 Dünya genelinde yetişkinlerin yalnızca %50'si birikim yaparken, düşük gelirli ve kırsal kesimlerde bu oran çok daha düşük seviyelerdedir. Projede gözlemlenen tasarruf alışkanlığı kazanımı ve bütçe yönetimindeki ilerleme, Findex verilerinde işaret edilen bu açığı kapatmaya katkı sunmaktadır.
🌾
FAO – Smallholder Farmers and Access to Finance Reports (2019–2022)
Küçük Ölçekli Çiftçiler
🛡️ Küçük ölçekli çiftçilerin çoğu, tarım sigortası ve krediye erişimde zorluk yaşamaktadır. Parasını Yöneten Çiftçiler Projesi'nde çiftçilerin kredi seçimi ve sigorta bilgisi alanında gelişim göstermeleri, FAO'nun altını çizdiği bu yapısal soruna çözüm yönünde atılmış somut bir adımdır.
👥
CGAP – Financial Inclusion and Rural Households (2020)
Finansal Kapsayıcılık
👩‍🌾 Afrika ve Asya'daki çiftçilerde yapılan araştırmalar, finansal eğitim programlarının özellikle kadın çiftçilerde yatırım araştırması ve tasarruf davranışlarını güçlendirdiğini göstermektedir. Bizim projemizde de kadın çiftçilerin yatırım araştırması alanında %18'lik artış göstermesi bu küresel bulguyu desteklemektedir.
Genel Değerlendirme

Genel olarak, proje bulguları Türkiye'de finansal okuryazarlık alanında elde edilen daha geniş ölçekli sonuçlarla tutarlıdır. Özellikle uzun vadeli finansal planlama, yatırım bilinci ve tasarruf eğilimleri konusunda kaydedilen gelişmeler, çiftçilerin finansal davranışlarını dönüştürme kapasitesini ortaya koymaktadır.

GÖRÜŞ VE ÖNERİLER

🎯

Parasını Yöneten Çiftçiler Projesi, kırsal kesimde finansal okuryazarlık eğitiminin hem yüksek bir ihtiyaç hem de güçlü bir etki alanı olduğunu ortaya koymuştur. Proje bulguları, çiftçilerin finansal bilgi, tutum ve davranışlarında ölçülebilir gelişim sağlandığını ve özellikle günlük yaşamla doğrudan ilişkili alanlarda (işletme–hane bütçesi ayrımı, enflasyondan korunma, yatırım ürünleri bilgisi) çarpıcı kazanımlar elde edildiğini göstermektedir.

👩‍🌾
Kadın Odaklı Yaklaşım
Kadın Çiftçiler: %18 ↗ Yatırım araştırması, %30 ↗ Enflasyon bilgisi

Kadın çiftçilerin güçlü gelişimi, kapsayıcı programların etkisini kanıtlamaktadır. Gelecek eğitimlerde kadın odaklı içerikler önceliklendirilmelidir.

👥
İleri Yaş Grupları
45 yaş üstü çiftçiler işletme–hane bütçesi ayrımında +54 puanlık kayda değer ilerleme göstermiştir.

Yaş faktörü sınırlayıcı değildir; ileri yaş grupları için görsel ve uygulamalı içerikler kullanılmalı, aile bütçesi defteri gibi basit araçlar yaygınlaştırılmalıdır.

💼
Gelir Çeşitliliği
Tarım dışı gelire sahip çiftçiler daha yüksek gelişim göstermiştir.

Tarım dışı gelire sahip çiftçilerin daha yüksek gelişim göstermesi, gelir çeşitliliğinin eğitim verimliliğini artıran bir faktör olduğunu göstermektedir. Gelecek programlarda tarım dışı gelir planlama, alternatif yatırım senaryoları ve çoklu gelir stratejileri öne çıkarılmalıdır.

🧮
Matematiksel Konular
Bileşik faiz: %31→%35 (Düşük başarı)

Bileşik faiz gibi finansal konularda düşük başarı oranları gözlenmiştir. Bu alanlarda mobil uygulamalar, görselleştirilmiş senaryolar ve oyunlaştırılmış dijital içerikler geliştirilerek öğrenme desteklenmelidir.

📊
Bölgesel Farklılıklar
İzmir'de düşük gelir ağırlığı, Balıkesir'de kadın katılımı, Uşak'ta genç çiftçi oranı dikkat çekmiştir.

İl bazlı farklılıklar dikkate alınarak eğitim içerikleri uyarlanmalı, her bölgeye özgü odak alanları belirlenmelidir.

Detaylı Öneriler
👩‍🌾
1. Kadın Çiftçilere Yönelik Odaklı Programlar

Kadın çiftçiler yatırım araştırması (+18 puan) ve enflasyon bilgisi (+30 puan) alanlarında kayda değer ilerleme göstermiştir. Gelecek uygulamalarda kadın çiftçilere özel modüller hazırlanmalıdır. Bu yaklaşım, hem kadınların kırsal ekonomideki konumunu güçlendirecek hem de Toplumsal Cinsiyet Eşitliği (SKA 5) hedefine katkı sağlayacaktır.

👥
2. İleri Yaş Grupları İçin Uygulamalı İçerikler

45 yaş üzerindeki çiftçilerin işletme–hane bütçesi ayrımında gösterdiği +54 puanlık artış, ileri yaş grubunun da eğitime yüksek oranda uyum sağladığını kanıtlamaktadır. Bu gruba yönelik daha basit, görsel ve uygulamalı içerikler hazırlanarak öğrenme süreci desteklenmelidir.

👶
3. Çiftçi Çocuklarına Yönelik Programlar

Finansal okuryazarlık becerilerinin kalıcı olabilmesi için, çiftçilerin çocuklarına yönelik okul temelli programlar veya kulüpler tasarlanmalıdır. Böylece finansal bilincin nesiller arası aktarımı sağlanacak, kırsal kalkınma hedefleri uzun vadede güçlenecektir.

🌍
4. Bölgesel Yaygınlaştırma

2025 yılında Ege Bölgesi'nde başarıyla uygulanan model, 2026 itibariyle farklı bölgelerdeki tütün üreticilerine (örneğin Karadeniz ve Doğu Anadolu) genişletilmelidir. Bölgesel farklılıklar dikkate alınarak eğitim içerikleri özelleştirilmeli; gelir, yaş ve cinsiyet dağılımlarına göre esnek modüller geliştirilmelidir.

💼
5. Gelir Çeşitliliği ve Finansal Dayanıklılık

Tarım dışı gelire sahip çiftçilerin daha yüksek gelişim göstermesi, gelir çeşitliliğinin eğitim verimliliğini artıran bir faktör olduğunu göstermektedir. Gelecek programlarda tarım dışı gelir planlama, alternatif yatırım senaryoları ve çoklu gelir stratejileri öne çıkarılmalıdır.

📱
6. Matematiksel Konular İçin Dijital ve Görsel Destek

Bileşik faiz gibi finansal konularda düşük başarı oranları gözlenmiştir. Bu alanlarda mobil uygulamalar, görselleştirilmiş senaryolar ve oyunlaştırılmış dijital içerikler geliştirilerek öğrenme desteklenmelidir.

🤝
7. Paydaş İşbirliği ve Sürdürülebilirlik

Socotab ile mevcut işbirliği daha da derinleştirilerek, projenin farklı bölgelerde uygulanması ve yıllık etki ölçümlerinin Socotab'ın küresel sürdürülebilirlik raporlamasına entegre edilmesi önerilmektedir. Bu sayede proje, ölçeklenebilir ve sürdürülebilir bir model haline gelecektir.

🌍
🌍 Global Araştırmalarla Uyum İçin İlave Öneriler
  • 7. Uzun Vadeli Etki Ölçümü
    OECD ve Dünya Bankası araştırmalarında olduğu gibi, eğitimin kalıcılığını görmek için 6–12 ay sonrası takip anketleri yapılmalıdır. Bu uygulama, davranış değişikliğinin sürdürülebilirliğini gösterecektir.
  • 8. Karşılaştırmalı Referans Gruplar
    Uluslararası standartlara uygun olarak, eğitim almayan kontrol grupları ile kıyaslama yapılmalıdır. Böylece elde edilen gelişim doğrudan eğitime atfedilebilir hale gelir.

KAYNAKÇA

₺
ING. (2024). Türkiye'nin Tasarruf Eğilimleri Araştırması: 4. Çeyrek Raporu. İstanbul: ING Türkiye.
Araştırma Raporu
📚
Köksal, A. ve Osmanoğlu, H. (2019). Geleceğe Yatırım: Yarının Büyükleri İçin Tasarruf ve Yatırım Tavsiyeleri. İstanbul.
Kitap
📊
SPK. (2015). 2015 Yılı İkinci Türkiye Finansal Okuryazarlık Araştırması. Ankara: Sermaye Piyasası Kurulu.
Resmi Araştırma
🏛️
TCMB. (2023). Finansal Tüketicinin Korunması Stratejisi ve Eylem Planları. Ankara: Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası.
Strateji Belgesi
₺
TEB. (2022). Türkiye'de Finansal Okuryazarlık ve Erişim ve Dijital Olgunluk Raporu. İstanbul: Türk Ekonomi Bankası.
Sektör Raporu

Detaylı Finansal Bilgi, Tutum ve Davranış Gelişimi

Bu bölümde çiftçilerin finansal bilgi, tutum ve davranışlarında eğitim öncesi–sonrası ölçümlerle kaydedilen değişimler özetlenmektedir. Bulgular, programın çiftçiler üzerinde geniş tabanlı ve ölçülebilir bir etki yarattığını göstermektedir.

👥 Demografik Kırılımlardan Öne Çıkan Bulgular

Yaş Grupları
45 yaş ve üzeri çiftçiler - En çok faydalanan grup
  • İşletme–hane bütçesi ayrımı: 54 puan artış (%25'ten %79'a)
  • Finansal ürün faydaları: 27 puan artış (%48'den %75'e)
  • Getiri hesaplamaları: 16 puan artış (%48'den %64'e)

Bu bulgular, ileri yaş grubunda kritik bilgi açıklarının eğitim programı ile hızla kapatıldığını göstermektedir.

25–44 yaş grubu - Yatırım odaklı gelişim
  • Yatırım araştırması: 13 puan artış (%65'ten %78'e)
  • Yatırım ürünleri bilgisi: 17 puan artış (%50'den %67'ye)

Bu durum, genç çiftçilerin finansal araçlara ilgi ve adaptasyon yeteneğinin yüksek olduğunu göstermektedir.

Cinsiyet
👩 Kadın Çiftçiler

Risk farkındalığı ve araştırma odaklı konularda dikkat çekici gelişim göstermiştir:

  • Enflasyon etkisi: 30 puan artış (%27'den %57'ye)
  • Yatırım araştırması: 18 puan artış (%60'tan %78'e)

Kadınların başlangıçta daha düşük seviyede oldukları bazı konularda eğitim programından daha hızlı faydalandıklarını göstermektedir.

👨 Erkek Çiftçiler

Finansal ürün kullanımı ve hesaplama alanlarında belirgin ilerleme:

  • Kredi seçimi: 16 puan artış (%60'tan %76'ya)
  • Yatırım ürünleri bilgisi: 13 puan artış (%51'den %64'e)

Erkek çiftçiler, ürün karşılaştırma ve seçiminde daha hızlı gelişim göstermiştir.

Gelir Durumu
₺ Tarım Dışı Gelire Sahip Çiftçiler

Yatırım ve hesaplama konularında belirgin gelişim:

  • Yatırım ürünleri bilgisi: 25 puan artış (%52'den %77'ye)
  • Getiri hesaplamaları: 16 puan artış (%52'den %68'e)
  • Kredi seçimi: 18 puan artış (%56'dan %74'e)

Gelir çeşitliliği, bu grubun finansal ürünlerle daha fazla temas etmesini ve eğitim programına daha açık hale gelmesini sağlamıştır.

🌾 Tarım Dışı Geliri Olmayan Çiftçiler

Disiplin odaklı alanlarda gelişim:

  • Borç ödeme disiplini: 3 puan artış (%87'den %90'a)
  • Bütçe yönetimi: 7 puan artış (%85'ten %92'ye)

Bu grupta yüksek başlangıç seviyeleri korunmuş ve küçük artışlarla pekiştirilmiştir.

Eğitim Düzeyi
📚 Ortaokul Mezunları

Finansal okuryazarlık genel değerlendirmesinde en yüksek artış (29 puan) ile öne çıkmıştır. İşletme-hane bütçesi ayrımı, enflasyon korunma bilgisi ve yatırım ürünleri bilgisinde önemli gelişim göstermiştir.

🎓 Lise Mezunları

Enflasyon bilgisinde %90 başarı oranına ulaşarak en yüksek seviyeye gelmiştir.

📖 Okuryazar Olmayan Çiftçiler

Finansal okuryazarlık genel değerlendirmesinde 25 puanlık gelişim göstermiş, eğitim programının erişilebilir tasarımı sayesinde bilgi açığını büyük ölçüde kapatmıştır. Enflasyon etkisi bilgi artışı ve temel finansal kavramlar konusunda önemli ilerleme kaydetmiştir.

Çiftçilik Deneyimi
🌾 31+ Yıl Deneyimli Çiftçiler

Borç ödeme disiplininde en yüksek gelişim (14 puan artış)

🚜 21–30 Yıl Deneyimli Çiftçiler

Finansal ürün faydalarında en yüksek ilerleme (15 puan artış)

🌱 Daha Az Deneyimli Çiftçiler

Getiri hesaplamaları ve bütçe planlamasında belirgin ilerleme kaydetmiştir

📊 Öne Çıkan Başarı Hikayeleri

📈
Bütçe Ayrımı Farkındalığı

İleri yaş grubu çiftçilerde 54 puanlık artış

👩
Kadınların Enflasyon Bilgisi

30 puanlık artış - toplumsal cinsiyet eşitliği açısından dikkat çekici bulgu

₺
Tarım Dışı Gelirli Çiftçiler

Yatırım ürünleri bilgisi 25 puan artış

🎓
Ortaokul Mezunları

Finansal okuryazarlık genel değerlendirmesinde en yüksek artış (29 puan)

💪
Para Yönetimi Güveni

Tüm gruplarda yüksek seviyesini korudu (%94'ten %97'ye)

🎯 Genel Değerlendirme

Program, farklı demografik gruplarda farklı belirgin etkiler yaratmıştır:

👩 Kadınlar risk farkındalığında,
👨 Gençler yatırım odaklı öğrenmede,
👴 İleri yaş grubu bütçe yönetiminde,
💼 Gelir çeşitliliği olan çiftçiler finansal ürün bilgisinde belirgin gelişim göstermiştir.

Bu sonuçlar, programın yalnızca finansal bilgi aktarımı değil, aynı zamanda davranışsal değişim yaratmada da etkili olduğunu göstermektedir. Gelecek dönemde, yaş, cinsiyet, gelir ve deneyim gruplarına özel modüller geliştirilerek etkinin daha da artırılması mümkündür.