ENFLASYON ALIM GÜCÜNÜ NASIL ETKİLER?
Enflasyon kelimesinin sözlük tanımı, mal ve hizmet fiyatlarının genel seviyesinde yaşanan sürekli artış olarak verilmektedir. Buradaki tanımda dikkat edilmesi gereken iki nokta, fiyatların genel düzeyinde ve sürekli artış olmasıdır.
Fiyat genel düzeyi derken anlatılmak istenen, mal ve hizmetlerden oluşan bir grup seçilmiş ürünün ve hizmetin fiyatlarının ortalamasının artmasıdır.İkinci olarak da bu seçilmiş grup ürün ve hizmet fiyatlarının sürekli artması ile enflasyon ifade edilir. Sepeti oluşturan mal ve hizmetlerin fiyatı bir kez artmışsa eğer bu enflasyon değildir, fiyat artışıdır.
Tüketici enflasyon rakamı, Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) hesapladığı Tüketici Fiyat endeksi (TÜFE) ile belirlenir. TÜFE tipik bir tüketicinin satın aldığı belirli bir ürün ve hizmet grubunun fiyatlarındaki ortalama değişimleri gösteren bir orandır. Ve bir önceki yılın aynı dönemine göre (yıllık) yüzde değişim olarak ifade edilir.
TÜFE hesaplaması için esas alınan ürün ve hizmet grubu, Avrupa Birliği ve Birleşmiş Milletler tarafından geliştirilen Amaca Yönelik Bireysel Tüketim Sınıflaması’na (COICOP) göre 12 gruptan oluşur. Aşağıda 12 grup listelenmiştir.
- Gıda ve alkolsüz içecekler
- Ulaştırma
- Konut
- Lokanta ve oteller
- Ev eşyası
- Giyim ve ayakkabı
- Alkollü içecekler ve tütün
- Çeşitli mal ve hizmetler
- Haberleşme
- Eğlence ve kültür
- Eğitim
- Sağlık
Örneğin, 2021 Aralık ayında TÜFE Endeksi’nin yüzde 36,08 artış kaydettiği duyuruldu. Bu açıklamadan anladığımız, seçilmiş ürün ve hizmetlerden oluşan 12 grubun içindeki ürün ve hizmetlerin fiyatlarındaki artışların ortalamasının 2021 Aralık ayı ile 2020 Aralık ayı arasında yüzde 36,08 olduğudur. Bu ürün ve hizmet gruplarının fiyat değişimleri arasında farklılıklar bulunur.
Örnek vermek gerekirse:
- Grup “gıda ve alkolsüz içecekler” içinden seçili ürünümüz pirinç 2020 Aralık ayında 12,65 TL kilogram fiyatı ile satılırken, Aralık 2021’de 14,83 TL fiyattan satılmıştır. Pirinç fiyatındaki artışı hesaplayalım. Artış (14,83 -12,65 = 2,18TL) olmuştur. Yüzde artış değerini bulmak için, önce artış değerini eski fiyata böleriz (2,18 /12,65 = 0,17), sonra çıkan sayıyı 100 ile çarparız, (0,17*100 = % 17). Pirinç fiyatındaki artış %17’dir.
Enflasyonun alım gücündeki etkisini anlamak için bu örnekten gidersek, Aralık 2020’de markete 100 TL ile gidip 8 kiloya yakın pirinç alırken, Aralık 2021’de 100 TL ile alabileceğimiz pirinç miktarı 6,5 kilo civarındadır.
- Grup “giyim ve ayakkabı” içinden seçili ürünümüz etek 2020 Aralık ayında 99,77 TL fiyat ile satılırken, Aralık 2021’de 137,10 TL fiyattan satılmıştır. Etek fiyatındaki artışı hesaplayalım. Artış (137,10-99,77 = 37,33 TL) olmuştur. Yüzde artış değerini bulmak için, önce artış değerini eski fiyata böleriz (37,33/99,77 = 0,37), sonra çıkan sayıyı 100 ile çarparız, (0,37*100= % 37). Etek fiyatındaki artış %37’dir.
Enflasyonun alım gücündeki etkisini anlamak için bu örnekten gidersek, Aralık 2020’de 100 TL ile alışverişe gittiğimizde bir adet etek alabilirken, 2021 Aralık ayında 100 TL ile etek almamız mümkün olmaz.
Kısaca enflasyon, kişilerin aynı miktarda para ile geçmişe göre daha az mal ve hizmet alabilmesine neden olmaktadır.
Emine Brownfox (Foder Gönüllüsü)
KAYNAKLAR:
- ∙ https://www3.tcmb.gov.tr/enflasyoncalc/enflasyon_hesaplayici.html
- ∙ TUIK Tüketici fiyat endeksi (2003=100) madde sepeti ve ortalama fiyatlar (Türkiye)
https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Tuketici-Fiyat-Endeksi-Aralik-2021-45789
- ∙ https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/TR/TCMB+TR/Main+Menu/Istatistikler/Enflasyon+Verileri/Tuketici+Fiyatlari
- ∙ (COICOP) CLASSIFICATION OF INDIVIDUAL CONSUMPTION BY PURPOSE https://stats.oecd.org/glossary/detail.asp?ID=352