Yatırımcı olarak duygularla rotanızı belirlediğiniz tekneniz ile denizde yol almak hem heyecan verici hem de risklidir. Yatırımcı psikolojisi, genellikle finansal kararları vermemize neden olan duygusal durumlar ve psikolojik faktörler bütünüdür. Yatırımcı psikolojisi, hem kişisel mali hedeflere hem de piyasalardaki ani dalgalanmalara odaklıdır.
Peki bireysel yatırım stratejisini finansal sağlığını gözeterek yapmış yatırımcılar, neden tamamen kendi koyduğu kuralların, limitlerin dışına çıkar?
01/2024 itibariyle yıllık %64,86 tüketici enflasyonunun olduğu ülkemizde bireyler alternatif ek gelir kaynakları yaratma ihtiyacı duyuyor.
İşte bu ihtiyaç yatırımcı psikolojisini doğrudan etkileyen bir faktör olarak öne çıkıyor.
Muhafazakar, temkinli yatırımcı profili olan biri artık daha gözü kara davranarak risk almaya başlıyor.
Hal böyle olunca 150. yılını kutlayan Borsa İstanbul’da 31.10.2023 tarihli Merkezi Saklama Kuruluşu verilerine göre rekor seviye olan 8,6 milyon civarında yatırımcıya ulaşılıyor.
Bu sayının 2021 yılı başında 2 milyon olduğunu göz önüne alırsak yaklaşık 3 yılda 4 kattan fazla yatırımcı artışıyla borsaya hücumu daha iyi anlarız.
Buna karşın son 3 yılda sisteme giren 6,6 milyon yatırımcıların yatırım kararlarının ne ölçüde finansal okuryazarlık bilgisine dayandığını sorgulamak gerekir. Bir finansal okuryazarın gözünden yatırımcı neler yapmalı ve neler yapmamalı? Gelin birlikte bakalım.
Nalbur Nesim’i dinlemeyin
Bugüne kadar borsadan çok para kazanan komşunuz nalbur Nesim’i değil sadece konusunda gerçekten uzman olan yatırım şirketi, aracı kurum yetkililerinin önerilerini inceleyin. Yanlış ya da kaynağı belli olmayan bilgilerin yatırım kararında kullanılması, doğru bir karar vermeyi engelleyeceği gibi, olası risklerin üzerine öngörüsüz bir şekilde gitmeye de neden olabilir.
Finansal Eğitiminize Yatırım Yapın
Kazanabilmek için önce öğrenmelisiniz.
Nereye gideceğinizi bilmek için önce harita okumayı bilmeli ve size en uygun, güvenilir rotayı kendiniz oluşturabilmelisiniz. Unutmayın, kendi finansal bilginize yaptığınız her yatırım size ömrünüz boyunca temettü ödeyecek ve başkalarına bağımlı olmaktan kurtaracaktır.
Gerçekçi bir plan yapın
Bir çok örnek yazılı bir yatırım planı yapan ve yöntemli düşünen yatırımcıların, yapmayanlardan çok daha fazla bir kazanç performansına sahip olduklarını göstermiştir. Matematiksel beklentiye dayalı olan disiplinli bir plan oluşturarak işinizi şansa veya anlık kararlara bırakmanın önüne geçin.
Çeşitlilik güzeldir
Mesela hisse senedi portföyünü çeşitlendirirken, bono,tahvil, altın, döviz, emtialar ve düşük veya ters korelasyon gösteren vadeli kontratlar veya ilişkili olmayan piyasalar düşünülebilinir. Hisse senedi yatırım fonlarının zaten kendi içinde çeşitlendirilmiş bir hisse senedi portföyüne eklenmesi, çeşitlendirmek değildir.
Varlık sınıflarına göre çeşitlendirmenin temel avantajı, farklı varlık türlerinin farklı ekonomik döngülerde ve piyasa koşullarında kendine özgü performans gösterebilmesidir.
Nakit: Likidite sağlar ve genellikle düşük risklidir.
Fonlar: Farklı varlık sınıflarını veya sektörleri kapsayabilir, çeşitlendirmeyi kolaylaştırır.
Döviz: Farklı para birimlerinde pozisyon alarak, döviz riskini dağıtabilir.
Diğer Varlıklar: Gayrimenkul, kripto paralar, hammadde gibi alternatif yatırımlar.
Örnek bir dağılım;
Nakit: %20
Hisse Senetleri: %40
Tahviller: %20
Gayrimenkul: %20 şeklinde olabilir. Bu çeşitlendirme sizin yatırım hedefiniz ve finansal planlamaya göre değişiklik gösterebilir.
Uzun vadeli plan yapın
Gerçekçi bir beklentiye dayalı yatırım planı, nihayetinde kazanan olmak için disiplinli ve yıllara dayalı bir uygulama gerekir.
Bu söylentilere, varsayımlara göre yatırım yapmak yerine farklı olasılıklar için bir strateji ve yol planınız olması gerektiği anlamına gelir.
Yatırımcı karakterinizi iyi bilin
Hayattaki sorumluluklarınızı, ödemelerinizi, çocuğunuzun okul taksitini gözden kaçırmadan analiz yapın. Kendi becerileriniz, kaynaklarınız, hedefleriniz, değerleriniz, tolere edebileceğiniz ve tolere edemeyeceğiniz durumları göz önüne alarak bunların hakkını verdiğiniz bir yol bulmalısınız. Başkalarının izlediği stratejiler ile milyonlar kazanması, sizin de aynı rotayı izleyerek kazanabileceğiniz anlamına gelmez. Finansal özgürlüğe ve başarıya olan yolculuğunuz size hangi yolun tam olarak uyduğunu keşfederseniz hedefe ulaşır.
FOMO’ya Kapılmayın.
Fear of Missing Out yani kaçırma korkusunun kısaltılmışı olan FOMO, yatırımcıları ani ve düşünülmeden alınan kararlara yönlendiren bir duygu durumudur. Hızlı yükselen varlıklara kapılmak yerine, önceden belirlenmiş stratejiler doğrultusunda hareket etmek önemlidir.
Piyasada her an bir fırsat olabilir ancak bu fırsatların önceden özenle belirlemiş olduğunuz yatırım stratejileriyle uyumlu olup olmadığına dikkat etmeniz gerekir.
Son olarak : KEYİF ALIN
Yatırım yapmak aslında eğlenceli bir uğraşıdır. Varlığa sahip olmak sadece ulaşılacak bir sonuç noktası değil bilakis yol boyu keyif alacağınız bir seyahattir.
Ömür boyu akan bir süreçtir, bu nedenle yolun kendisinden nasıl keyif alınacağını da anlarsınız. Yatırımı disiplinli olunması gereken bunun yanında keyifli bir macera olarak görmek zihinsel ve aynı zamanda kişisel gelişim için de birçok fırsat yaratır.
Doğru tutum sizi finansal tatmine taşır.
Nazım YILMAZ
FODER Gönüllüsü
Kaynakça;
- https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/TR/TCMB+TR/Main+Menu/Istatistikler/Enflasyon+Verileri/Tuketici+Fiyatlari
- https://www.vap.org.tr/?col=114
- https://www.mkk.com.tr/tr-tr/haberler/Sayfalar/Pay-Piyasasi-Yatirimci-Sayisi-2-Milyonu-Asti.aspx