Sermaye Piyasası Kurulu, Borsa İstanbul A.Ş., Türkiye Sermaye Piyasaları Birliği, İstanbul Takas ve Saklama Bankası A.Ş., Merkezi Kayıt Kuruluşu ve Sermaye Piyasası Lisanslama Sicil ve Eğitim Kuruluşu işbirliği ile yapılan “2015 Türkiye Finansal Okuryazarlık Araştırması”nın sonuç raporu SPK’nın resmi internet sitesinde yayımlandı.
Araştırma raporuna göre; 2012 yılında ankete katılanların %84’ü finansal konularda basit matematiksel işlemleri yapabiliyorken, bu oran 2015 yılında %93’e yükselmiştir.Paranın zaman değeri sorusunu doğru cevaplayanların oranı yüzde 28,4’ten yüzde 50’ye yükselirken; borç için ödenen faiz hesabını yapabilenlerin oranı yüzde 72,5’ten yüzde 84’e çıktı. Basit faiz sorusuna doğru cevap verenlerin oranı yüzde 35,5’ten yüzde 54’e; bileşik faiz sorusuna doğru cevap verenlerin oranı yüzde 26,1’den, yüzde 32’ye yükselmiştir.
Elinde altın bulunduranların oranı %11’den %24,9’a; döviz bulunduranların oranı %4,3’den %10,5’e; banka kredisi kullananların oranı %11,8’den %33,1’e; sağlık/hayat sigortası yaptıranların oranı %2,2’den %5,4’e; mevduat hesabına sahip olanların oranı %20,4’ten %49,3’e; vadeli işlem Forex kullananların oranı %1,1’den, %5,2’ye; resmi olmayan kredi kullanan ve tanıdık birinden borç alanların oranı %14’den, %22,6’ya yükselmiştir. Araştırmada bireysel emeklilik sistemine katılım oranlarındaki artış özellikle dikkat çekmektedir.
Herhangi bir emeklilik planı olmayanların oranı %26,6’dan %18’e gerilemiştir. 2015 yılında ilk defa ölçülen konularda öne çıkan veriler ise şöyledir:
Son iki yıl içerisinde bir finansal faaliyet olarak banka mevduat hesabı açtıranların oranı %35 iken banka kredisinden faydalananların oranı ise %29’dur. %24 resmi olmayan kredi kullanmış ya da tanıdık birinden borç almıştır.Altın alanların oranı ise %17’dir.
Finansal ürünler arasında vadeli işlem ve foreks’ten katılımcıların %36’sı habersizdir. Yatırım fonunu bilenler %73, diğer finansal ürünlere ilişkin farkındalık düzeyi %80 üzerindedir. Son bir yıl içerisinde evde ya da cüzdanda nakit para biriktirme oranı %44, mevduat ya da tasarruf hesabı olarak bankada para biriktirme oranı %31,5’tir.
Katılımcıların %42’si herhangi bir tasarruf yapmadığını, %77’si hanelerinin bir bütçesi olduğunu, %18 ise Türkiye genelinde çeşitli devlet kurumları ve özel kuruluşlar tarafından finansal eğitim konusunda yürütülen çalışmalardan haberdar olduğunu belirtmiştir.
Ekonometrik analiz sonuçlarına göre ise; eğitimin finansal okuryazarlıkta önemli bir yer tuttuğu, özellikle okula gitmemiş ya da ilköğretimi tamamlamamış bireylerin finansal okuryazarlık puanları çok düşük olduğu sonuçlara yansımıştır. Eğitim düzeyi yükseldikçe finansal okuryazarlık düzeyinin de yükseldiği görülmektedir.
Kadınların finansal okuryazarlık notu erkeklere kıyasla daha düşük çıkarken, ileri yaş gruplarında finansal okuryazarlık düzeyinde düşüş görülmektedir. Hanede kişi başına düşen gelir arttıkça bireylerin finansal okuryazarlık düzeyleri de yükselmektedir.
Araştırma; Ulusal tasarruf oranımızda artış ve bu tasarrufların doğru ve planlı kullanılabilmesi için finansal okuryazarlık düzeyinin yükseltilmesine dikkat çekmektedir.
